Sommige projecten zijn zo waardevol dat ze steeds maar weer opnieuw gedaan kunnen worden. Een van die projecten is de uitwisseling tussen het Koninklijk Conservatorium en de Janáček Academy in Brno. Elk jaar wordt er een gloednieuw ensemble samengesteld met drie musici uit Den Haag en drie musici uit Brno, en dat allemaal om zes premières uit te voeren van drie componisten uit Den Haag en drie componisten uit Brno.
Niko Schroeder was een van de componisten die dit jaar mee mocht doen aan het project. Niko komt uit de Verenigde Staten en volgt nu compositie-lessen als deel van het Artist Certificate programma. Hij vertelt ons over zijn ervaringen in Brno.
'De opzet van dit project is erg mooi. Hier in Den Haag kregen we eerst een week tijd om met het ensemble te werken en een concert te geven. Daarna gingen we naar Brno, waar we nog een week repetities hadden en daar hebben we ook een concert gegeven. Dat was heel prettig, want in het eerste concert klonk alles al goed, maar toen hadden we nog een week om alles te verfijnen. Het was heel fijn om in een nieuwe omgeving te repeteren met lekker eten en een prachtige stad.
We waren met een groep sterke componisten, dus we konden vrij snel door alle stukken gaan, maar natuurlijk vergt het in een eerste repetitie soms wat tijd om de aleatorische en experimentele notatie uit te vogelen. We hadden geluk met spelers die super geïnteresseerd waren en alles echt tot de bodem wilden uitzoeken. Om een voorbeeld te geven: Zeynep Oktar, een van de componisten uit Den Haag, heeft een heel gaaf stuk voor feedback, trombone en elektrische gitaar geschreven. Ze gebruikte een transducer systeem op de bassdrum. Er is geen traditionele manier om dat te noteren; je kan niet simpelweg noten op een notenbalk zetten.
Het stuk dat ik voor deze uitwisseling schreef heet Hinkson Creek Park Trail Bridge. Het wijkt een beetje af van mijn andere werken omdat het zich heel langzaam ontwikkelt, het verandert in de loop van zeven minuten, maar het ontwikkelt zich zo langzaam dat je het niet eens merkt tot het gebeurd is. De reden dat ik voor dit onderwerp koos, is dat de brug uit de titel een belangrijke plek was waar ik tijdens de lockdown in de VS ging luisteren. Het was vlakbij een park en het was dicht genoeg bij de stad dat je de stad kon horen, maar er waren nog veel natuurgeluiden. Hoe langer ik daar zat, hoe langer ik luisterde, en hoe meer ik hoorde. Er waren zoveel lagen in het geluid.
Denkend aan het project was ik vooral bezig met het idee dat 6 musici uit landen door heel Europa, die nog nooit eerder samen hadden gespeeld, samenkwamen. In vijf dagen moesten ze niet alleen uitvinden hoe ze samen moesten spelen, maar ook hoe ze naar elkaar moesten luisteren. Daarom probeerde ik iets te maken wat het ensemble op een andere manier naar elkaar liet luisteren dan ze gewend waren, maar wel op een manier die ze samen zou brengen.
Ik denk dat het gewerkt heeft. Aan dit soort langzame stukken hangt een risico: het is makkelijk om te tellen, er zijn maar iets van 6 noten in het hele stuk, en daardoor kan je makkelijk aannemen dat het stuk maar weinig repetitietijd nodig heeft. Maar ze hebben heel goed begrepen dat het stuk meer te bieden heeft als je het tijd geeft en als je het je oren geeft, en als je echt naar elkaar luistert.
Het was een erg waardevolle ervaring voor me om dit stuk te schrijven, want ik wilde al een tijdje een stuk als dit componeren. Het was een heel nieuwe richting die ik insloeg, dus het was ontzettend waardevol om de mogelijkheid te hebben om twee hele weken aan het stuk te werken en feedback te krijgen van de musici, te leren wat ze waardeerden aan het stuk en wat ik kon aanpassen om het comfortabeler voor ze te maken. Veel van de zinvolle gesprekken met de musici, andere componisten en de dirigent vonden buiten de repetities plaats, tijdens het eten, in de bar en tijdens het lopen door de stad.
Dit was mijn eerste keer in Tsjechië, dus ik had geen idee wat ik kon verwachten van de cultuur. Ik vond het fantastisch om het eten te proberen en om vers getapt Tsjechisch pils te kunnen proeven. De Europese componisten en musici vonden het heel grappig dat ik elke dag naar het kasteel liep. Maar voor mij is het een super romantisch idee dat de stad een kasteel heeft. Dit gebeurt natuurlijk nooit waar ik vandaan kom.
Het was echt mijn doel om tussen de repetities door zoveel mogelijk van de cultuur in me op te nemen. Een van de meest gedenkwaardige avonden was toen Filip Zázworka, die deel was van het project als componist én percussionist, ons meeneem naar een bar waar ze Moravische volksmuziek speelden. In de Verenigde Staten speelde ik zelf ook volksmuziek, dus het was heel gaaf om deze liederen te horen, en te zien hoezeer de muziek hier nog steeds deel uitmaakt van de cultuur. Op meerdere momenten begonnen alle mensen in het café mee te zingen, en dat is natuurlijk een fantastische ervaring voor een groep muzikanten en componisten.
Voor mij is dat wat een uitwisseling betekenisvol maakt: nieuwe mensen ontmoeten en dan ook echt in de omgeving zijn. Je kan op elk moment zes mensen bij elkaar brengen om samen muziek te maken, maar dat in een nieuw land doen, is wat het project speciaal maakt.'