‘Wees vriendelijk voor jezelf. Doe de dingen waar je van houdt. En uiteindelijk zul je merken dat je al die andere dingen ook doet.’ Susan Williams geeft al 30 jaar les in natuurtrompet bij de afdeling Oude Muziek, maar geeft sinds ongeveer 15 jaar ook cursussen ‘practice and performance preparation’. Ze deed een promotieonderzoek naar mentale training en doet momenteel onderzoek op het gebied van zelfregulatie bij muziekstudenten.

‘Het is natuurlijk een vreselijke situatie, maar deze brengt ook zoveel inzicht. Charles Darwin vertelde ons al dat niet de sterksten of meest intelligente mensen overleven, maar degenen die zich het beste kunnen aanpassen. Deze crisis test ons allemaal. Hoe passen we ons aan? Welke moeilijkheden komen we tegen? Maar ook: welke creativiteit komt er naar buiten?’ Voor haar onderzoeksgebied is dit een buitengewoon interessante tijd: ‘Het is altijd al belangrijk om zelf uit te proberen hoe je theorie in praktijk kunt brengen. Maar nu zijn we in een extreme situatie terechtgekomen waarin alles anders is dan hoe we het kennen. Het is interessant om te zien wat er dan gebeurt.’

Ik ben een musicus
Susan doet nu onderzoek naar hoe je studenten kunt helpen om zichzelf beter te organiseren, zodat ze efficiënt kunnen oefenen en hun doelen kunnen bereiken, en tegelijkertijd volledig betrokken zijn in dit proces en zich hier gelukkig in voelen. ‘Het is belangrijk om te focussen op de musicus als persoon, en niet alleen op zijn of haar muziekspel. Dit wordt nu nog relevanter. Ik zie nu twee reacties op deze crisis. Aan de ene kant voelen mensen zich verloren zonder structuur om zich heen, zonder een extrinsieke motivatie van wat ze moeten doen. Aan de andere kant zie je mensen ontdekken wat echt belangrijk is voor hen en genieten ze ervan dat ze hier nu de ruimte voor hebben. Er is nu de tijd om een diepe, intrinsieke motivatie te voelen: waarom speel ik eigenlijk muziek? Je ziet bij veel studenten het besef ontstaan: “In mijn hart bén ik een musicus. En ik oefen om de musicus te worden die ik wil zijn. En niet omdat er een les, of een concert aankomt.”’

We zijn gemaakt om ons aan te kunnen passen
‘Het is mooi om deze processen te zien gebeuren, te zien hoe studenten zich aanpassen en die motivatie bij zichzelf vinden. We zijn gemaakt om ons aan te kunnen passen aan situaties, en als we daar niet goed in zijn, moeten we leren om daar goed in te worden.’ Volgens Susan is het belangrijker om te focussen op de reis (het oefenen) dan op het resultaat (bijvoorbeeld het spelen van een goed concert). ‘Daar is nu ook meer ruimte voor. Musici gaan opnieuw nadenken over hun (oefen)routine. Veel musici ontdekken dat wanneer je vriendelijker bent voor jezelf, en geen resultaten afdwingt, je misschien wel meer bereikt dan je ooit had gedacht. Voor docenten is het daarbij ook nodig om soms een stapje terug te doen: studenten moeten leren om autonoom te zijn in hun leerproces en zelf te kunnen vertellen wat er nodig is om hun doelen te bereiken. En docenten kunnen zichzelf de vraag stellen: “Hoe kan ik studenten helpen om hun eigen proces vorm te geven?”’

Verbonden
‘Ik ben blij verrast met de kwaliteitscommunicatie die je via de digitale middelen kunt hebben. Natuurlijk, de muzikale nuances van iemands spel verdwijnen in deze online lessituatie, en ik mis het om in dezelfde ruimte samen te spelen met mijn studenten, maar ik zie ook veel mooie dingen ontstaan. Studenten organiseren zelf zo veel projecten. Er is niet alleen meer tijd voor reflectie, maar ook voor creativiteit. Maar iedereen mist het om samen te spelen. Als ik studenten vraag waarom ze muziek maken, valt dat antwoord altijd binnen twee categorieën: ten eerste, omdat het goed voelt, fysiek en emotioneel, en ten tweede, omdat ze zich dan verbonden voelen. Deze verbondenheid is ook de reden waarom veel mensen graag naar concerten komen. Omdat iedereen deze verbondenheid nu zo mist, ben ik erg benieuwd naar de onvermijdelijke uitbarsting van concerten zodra deze crisis voorbij is.’